( خدمات ارزش‌ افزوده (VAS) ) شبکه گزارش اینفورما، یک مرجع معتبر در خصوص آمارهای مرتبط با حوضه تلفن همراه، میزان درآمدهای بازارهای جهانی در زمینه خدمات ارزش افزوده که بیشتر شامل فروش فایل‌‌های صوتی برای مشترکان تلفن همراه، پرداخت با تلفن همراه و تبلیغات می‌شود، از ۲۰۰ میلیارد در سال۲۰۰۹ به بیش از ۳۰۰ میلیارد در سال ۲۰۱۴ خواهد رسید، یعنی رشدی حدود ۴/۸ درصد در سال که پیش‌بینی می‌شود که ۳۶ درصد از کل این درآمد در سال ۲۰۱۴، سهم کشورهای چین، هند، اندونزی، افریقای جنوبی، نیجریه، مصر، ترکیه، عربستان، برزیل، مکزیک، آرژانتین، روسیه ، لهستان، اوکراین باشد.

درامد VAS در امریکا شمالی در سال ۲۰۱۰ ،۵۶ میلیارد دلار بوده‌ است که انتظار می‌رود این درآمد در سال ۲۰۱۵ به ۷/۹۶میلیارد دلار برسد. در امریکای لاتین، درآمد حال از VAS، در سال ۲۰۰۹ ، ۸/۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است که طبق پیش بینی اینفورما، رشد خدمات ارزش افزوده در افریقا را حدود ۲۰درصد در سال تخمین زده است که به این ترتیب انتظار می‌رود درآمد حاصل از VAS در این قاره به ۵/۱۱ میلیارد دلار در سال۲۰۱۴ برسد.

در رابطه با کشور ایران، اینفورما بدون در دست داشتن آماری درباره میزان خدمات ارزش افزوده و درآمد اپراتورهای ایرانی، با توجه به رشد سریع این خدمات در کشورهای مشابه، پیش بینی کرده است در صورت بکارگیری نسل سوم تلفن همراه از سوی تمامی اپراتورهای ایران، امکان رشد سریع بازار عرضه خدمات مختلف فراهم شود.

خدمات ارزش افزوده، این روزها برای فعالان مخابراتی بسیار جذاب‌تر از ارسال پیام کوتاه بین کاربران تلفن همراه است، زیرا این سیستم سودآوری بیشتری را برای مخابرات به ارمغان آورده است، تا آنجا که در اعیاد مختلف این سود به اوج خود می‌رسد. طبق بررسی‌ها در سال جدید بیش از ۱۱۸میلیون و ۲۰۰هزار پیام کوتاه تبریک بین مشترکان تلفن همراه اپراتور دولتی رد و بدل شده که این تعداد پیام کوتاه معادل ۶/۱ میلیارد تومان برای این شرکت سودآوری به همراه داشته است.

پیش بینی می‌شود در دنیا به ویژه ایران و با تغییر سلایق مشتریان،سرویس‌های ارزش افزوده از جایگاه خوبی میان کاربران تلفن همراه برخوردار شوند.

البته به نظر می‌رسد در این میان، سرویس اینترنت موبایل و MMS بیشتر از دیگر خدمات ارزش افزوده مورد علاقه مشترکان واقع شود.

اما با نگاهی به این‌گونه خدمات در کشورهای مختلف و مقایسه آنها در می‌یابیم که با توجه به میزان گرایش روز‌افزون و استقبال کاربران از این خدمات، هنوز سهم خدمات ارزش افزوده از درآمد اپراتورها، در ایران ناچیز است. به عنوان مثال هم اکنون ۴۰ میلیون کاربر تلفن همراه در روستاهای چین از طریق تلفن همراه خود از قیمت بازار محصولات کشاورزی، وضعیت آب و هوا و اطلاعات مورد نیاز خود بهره مند می‌شوند یا اپراتورphone Grameen بنگلادش با راه‌اندازی فروشگاه موبایل مجازی امکان خرید و فروش بسیاری از کالاها را برای مشترکان خود فراهم کرد.

اهمیت خدمات ارزش افزوده در هند

بخش ارتباطات راه دور هند یکی از بخش‌های مهم اقتصادی برای اصلاحات این کشور است. این بخش سریع‌ترین رشد را در بازار ارتباطات جهانی با ۱۷ درصد رشد مرکب سالانه(CAGR) در اختیار دارد. هندوستان سومین شبکه مخابراتی و دومین شبکه بزرگ بی‌سیم در جهان را داراست. سهم کل بخش ارتباطات حدود سه درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور است. هند پس از چین دومین کشور پرجمعت دنیا است و بیش از پنجاه درصد جمعیت کل این کشور از تلفن همراه استفاده می‌کنند. اولین مرحله تحول مخابرات هند مبتنی بر صوت به عنوان خدمت و در مرحله دوم خدمات داده بوده است.

چهار ستون اصلی VAS عبارتند از : زیرساخت، فناوری، محتوا، و دستگاه‌های دسترسی. همه این ارکان به نحوی به هم متصل هستند تا به مشخصه های خدمات ارزش افزوده غنا بخشند.

خدمات ارزش افزوده تنها زمانی می‌توانند با قیمت مناسب به مشتریان عرضه شوند که این ارکان با هم کار کنند. به طورکلی مخابرات می‌تواند به پنج بخش مختلف تقسیم شود: شرکت زیرساخت، تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی، ارائه دهندگان خدمات مخابراتی، ارائه‌دهندگان راه حل‌های مخابرات، و ارائه دهندگان خدمات VAS.

شرکت‌های زیر ساخت شبکه برتر در هند شامل نوکیا، زیمنس، اریکسون، آلکاتل لوسنت، هوآوی، سیسکو و تولیدکنندگان برتر تجهیزات مخابراتی نوکیا، موتورولا، ال جی، سامسونگ، میکرومکس و سونی اریکسون هستند. همچنین بزرگترین ارائه دهندگان راه حل‌های مخابراتی درهند آی‌بی‌ام دکش، ویپرو، اسپانکو، آریسنت، و AEGIS می باشند. ده شرکت برتر ارائه دهندگان خدمات مخابراتی Communications , Tata Teleservices , Aircel , MTNL , Bharti , BSNL , Vodafone , Idea Cellular , Tata و TTML می‌باشد. رشد این ارائه دهندگان خدمات در محصولات، ابتکاری جدید است که هریک از این اپراتور‌های شبکه با خدمات جدید و نوآورانه، مشتریان جدید را از طریق رسانه‌ها جذب نمودند. در واقع مشتریان، ارائه دهندگان خدمات را بر اساس خدمت ارزش افزوده مورد نظر خود انتخاب می‌کنند. On_Mobile تنها اپراتور مطلق در هند است.

در کشور هند، تفاوت زیادی در استفاده از تلفن همراه توسط کاربران شهری و روستایی وجود دارد. کاربران شهری در استفاده از تلفن همراه خود کاملا به‌روز هستند در حالی که کاربران روستایی تنها از تلفن همراه خود برای تماس‌های صوتی استفاده می‌کنند و همچنان در حال یادگیری چگونگی استفاده از تلفن همراه و خدماتی که به آنها ارائه می‌شود، هستند. طبق آمار ارائه شده توسط IAMA می‌توان به کمک چهار نمودار تفاوت در استفاده از خدمات ارزش افزوده توسط کاربران شهری و روستایی در هند را نمایش داد.

تراکم تلفن همراه در هند (که با نام درصد نفوذ هم شناخته می شود) با فروش ۱۵ میلیون گوشی جدید در ماه به بیش از ۵۸ درصد رسیده است. در آینده نزدیک با معرفی خدمات G3 در هند، انتظار می‌رود که درصد نفوذ و تعداد مطلق گوشی‌های فروخته شده در ماه، افزایش چشمگیری داشته باشند. بازار خدمات ارزش افزوده در هند حدود ۵۴۰۰ کرور تخمین زده شده است که احتمال  می‌رود این مقدار به بیش از ۱۲۰۰۰ کرور در پایان سال ۲۰۱۵ برسد که این اتفاق با فرصت‌های جدید در دسترس برای VAS پس از ورود G3 به بازار همراه خواهد بود. با رشد بازار خدمات ارزش افزوده تلفن همراه در هند، خرد بیشتری در ساختار درآمد پدیدار خواهد شد. ساختار درآمد باید وابسته به ارزش واقعی افزوده شده توسط ذی‌نفعان مربوطه در ارائه یک VAS به کاربرد نهایی باشد و باید رشد کلی بازار خدمات ارزش افزوده در تلفن همراه را فراهم سازد.

از طرف دیگر، جمعیت شهرنشینی تا حد زیادی بر این بازار حکم فرماست و مشترکین روستایی درصد بسیار کمی از آن را تشکیل می‌دهند. با این حال بازار خدمات ارزش افزوده شهری می‌تواند شاهد رشد بسیار بالاتری از کل بازار در سال‌های آتی باشد. محرک‌های این رشد، در دسترس بودن خدمات سرگرمی، محتوا در زبان‌های محلی و در افزایش تعداد خدمات مبتنی بر صوت می‌باشد.

انواع خدمات ارزش افزوده

در حالت کلی می‌توان، دو نوع VAS را در نظر گرفت.

۱ـ خدمات ارزش افزوده وابسته:

خدمات ارزش افزوده‌ ای که مبتنی بر ذات نبوده و قابلیت جدیدی را به خدمات فعلی اضافه می‌کنند. این دسته از خدمات باعث اضافه شدن ارزش یا بهاء به خدمات موجود می‌شود. برای مثال سرویس مدیریت مکالمه که هدف آن مدیریت خدمات مکالمه صوتی کاربر است، به شکلی که کاربر بتواند پاسخگویی یک مکالمه را به شرایط خاص زمانی و مکانی وابسته نماید. بدین معنا که در محل‌های خاص یا زمان‌های خاص، گروه بخصوصی از مکالمات به وی ارسال شود.

۲ـ خدمات ارزش افزوده مستقل:

خدماتی هستند که مبتنی بر ذات بوده و بدون وابستگی به یک خدمت پایه دیگر (مثلا مکالمه) قابل ارائه باشد. این نوع از خدمات نیاز به ترکیب با خدمات دیگر ندارد و به صورت مستقل می‌توانند وظیفه خود را انجام دهند. برای مثال ارسال پیامک که مستقل از مکالمه است.

فناوری اطلاعات

اغلب افراد، فناوری اطلاعات را مترادف با کامپیوتر می‌دانند. این تلقی، از آنجا که موتور محرکه این فناوری، کامپیوتر است چندان بیهوده نیست. اما به دلیل این که تنها بیانگر گوشه‌ای از تغییرات است که در اثر ورود به این مرحله حیات به وجود آمده ( یا خواهد آمد)، دوری از واقعیت است. اگرچه درحال حاضر بسیاری از ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات  مشخصا کامپیوتری نیستند اما آنچه رشته همه کاربردهای مختلف این فناوری را به هم پیوند می‌دهد جریان اطلاعات و پردازش آن است.

اما به راستی فناوری اطلاعات چیست؟ اولین کامپیوترها حدودا در سال۱۹۵۰ در دسترس سازمان‌ها و مراکز دولتی قرار گرفت و اولین کاربرد آن در انتخابات ریاست جمهوری امریکا بود. این ایده، از طرف پایگاه‌های اطلاعاتی متمرکز اطلاعات امریکا در سال ۱۹۵۱ بود.

سال ۱۹۶۰ کامپیوترهای بزرگ با مفهوم انفورماتیک یا داده‌پردازی شکل گرفت و کاربرد آن در حوزه مدیریت اطلاعات طرفداران بیشتری پیدا کرد.

ایده استفاده از سیستم‌های هوشمند و کمک به تصمیم‌گیری‌ها در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ شکل گسترده‌تری به خود گرفت تا اینکه ایده اصلی اتوماسیون اداری و سیستم‌های بدون کاغذ امروز را تقویت کرد.

کشور‌های دیگری چون ژاپن، آلمان ، انگلستان و… نیز کاربردهای کامپیوتر در زمینه خدمات بانکداری، هتلداری، مدیریت پروژه ها و … را رشد و توسعه دادند.

با توسعه‌ی رشد روزافزون شبکه‌های کامپیوتری، قدرت ارسال اطلاعات تصویری (علاوه بر صدا) از طریق شبکه‌های مخابراتی در دهه ۱۹۸۰ افزایش یافت. سپس با پیوند تاریخی قدرت محاسباتی کامپیوتری و امکان ارسال اطلاعات، فناوری اطلاعات متولد شد.

همچنان که اشاره شد منشاء اصلی پیدایش این فناوری، ظهور کامپیوتر، توسعه شبکه‌های مخابراتی و نیاز روزمره به آن می‌باشد که ماهیت و ابعاد گسترده‌تری به آن بخشیده است. همین موضوع تعریف دقیق فناوری اطلاعات را با مشکل مواجه می‌کند، به طوری که تعاریف مختلفی برای آن ارائه شده که مهم‌ترین آنها به این شرح است:

• فناوری اطلاعات تلفیقی از دستاوردهای مخابراتی، روش‌ها و راهکارهای حل مساله و توانایی راهبری با استفاده از دانش کامپیوتری است.

• فناوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی و کاربردهای آن است.

• فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی کامپیوتر و فناوری ارتباطات به منظور ذخیره پردازش و تبادل هرگونه داده (اعم از متن، صوت، تصویر و …) است.

• فناوری اطلاعات عبارت است از: همه اشکال فناوری ساخت،ذخیره سازی، تبادل و به کارگیری اطلاعات در شکل‌های گوناگون (اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر ساکن و متحرک، ارائه چند رسانه‌ای)و سایر اشکالی که هنوز به وجود نیامده‌اند.

• فناوری اطلاعات مجموعه‌ای از سخت‌افزار، نرم‌افزار و فکر‌افزار است که گردش و بهره‌برداری از اطلاعات را امکان پذیر می‌سازد.

• فناوری اطلاعات عبارت است از همه شکل‌های فناوری که برای ایجاد، ذخیره و استفاده از شکل‌های مختلف اطلاعات شامل اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده‌های چند رسانه‌ای و … به کار می‌رود.

• فناوری اطلاعات شاخه‌ای از فناوری است که با استفاده از سخت‌افزار، نرم‌افزار و شبکه‌افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه‌های: ذخیره، دستکاری انتقال، مدیریت، جابه جایی، مبادله، کنترل، سوییچینگ و داده پردازی خودکار امکان‌پذیر می‌سازد.

به هرحال هر یک از تعارف فوق بخشی از ویژگی‌های فناوری اطلاعات را بیان می‌کند که گاها ممکن است حتی متفاوت از هم باشد اما می‌توان گفت عبارت فناوری اطلاعات به طور مکرر در زمینه‌های نو و جدید در معانی مختلف  به کار می‌رود و شاید تنها توافقی که بر معنای آن وجود دارد این است که فناوری اطلاعات موضوعی داغ است.

انواع خدمات فناوری اطلاعات

خدمات فناوری اطلاعات به ۴نوع تقسیم می‌شوند:

• برنامه‌های کاربردی: خدماتی که مرتبط با برنامه‌های کاربردی هستند و از طریق آنها به مشتری ارائه می‌شوند. برای مثال سیستم اتوماسیون اداری
• عملیاتی: خدماتی که با آماده‌سازی فضای کاری و پیاده‌سازی تجهیزات مرتبط است. برای مثال نصب و راه‌اندازی شبکه و نرم‌افزار ها و سیستم‌های مرتبط با آن یا نگهداری و پشتیبانی تجهیزات
• ارزش افزوده: خدماتی که باعث ایجاد ارزش افزوده در تجهیزات فناوری اطلاعات و بهبود مدیریت اطلاعات می‌شود. برای مثال تدوین راهبردهای جدید فناوری اطلاعات، طراحی بهینه معماری فناوری اطلاعات
• زیرساختی: خدماتی که باعث افزایش ارزش افزوده در ظرفیت فناوری اطلاعات می‌شود و ارتباط مستقیم با زیرساخت ارتباطی و فناوری دارد. برای مثال طراحی بهینه زیرساخت مراکز داده در بانک‌ها جهت خدمت‌رسانی بهتر به مشتریان

خدمات ارزش افزوده در فناوری اطلاعات

در عصری زندگی می‌کنیم که اقتصاد جهان بر پایه‌ی ارائه خدمات مناسب می‌باشد. اگر نگاهی به کشورهای پیشرفته‌ی دنیا داشته باشیم، خواهیم دید که اغلب آن‌ها به ارائه خدمات مناسب به عنوان تکیه گاهی برای اقتصاد کشور خود نگاه می‌کنند.

با ظهور فناوری اطلاعات و نقش پر رنگ آن در عرصه‌ی زندگی انسان‌ها، تغییرات زیادی در شیوه ارائه خدمات حاصل شده است. گستردگی فناوری اطلاعات به حدی است که هر کشوری که بتواند از آن به نحوه احسن در ارائه خدمات استفاده نماید، می‌تواند رهبری اقتصادی جهان را بر عهده گیرد. فناوری اطلاعات انرژی‌های نهفته‌ای دارد که می‌تواند تولید خدمات، شیوه‌ی ارائه خدمات، انواع خدمات و شکل‌های خدمات را دگرگون سازد.

فناوری اطلاعات در مدت  کوتاه طول عمر خود، در تمامی خدمات پایه‌ای که انسان‌ها به آن‌ها نیاز داشتند وارد شده است و خدمات ارزش افزوده‌ای را ایجاد کرده است، از جمله:

۱ـ ایجاد ارزش افزوده در بخش اقتصادی: اقتصاد همواره برای تمام انسان‌ها مهم بوده و فناوری اطلاعات نقش مهمی را در توسعه اقتصادی با ارائه خدمات ارزش افزوده، داشته است. برای مثال بانکداری الکترونیک و به طور خاص پرداخت الکترونیک، علاوه بر ایجاد مزیت و راحتی برای مشتریان، باعث ایجاد سود بیشتری برای بنگاه‌های اقتصادی نیز می‌شود.

۲ـ ایجاد ارزش افزوده در بخش آموزشی: فناوری اطلاعات در امر آموزش نیز وارد شده و با ارائه خدمات ارزش افزوده گوناگون، آن را دگرگون کرد. آموزش از راه دور ، دانشگاه‌های مجازی، مدارس مجازی و مدارس هوشمند از جمله تغییرات حاصل از کاربرد فناوری اطلاعات در حوزه آموزش می‌باشد.

۳ـ ایجاد ارزش افزوده در بخش ارتباطات: انسان‌ها بدون ارتباط با یکدیگر نمی‌توانند زندگی کنند. برای برقراری ارتباط بین افراد، ابزار‌های متعددی خدمات پایه‌ای را ارائه کردند. اداره پست برای نامه‌رسانی، تلفن ثابت، تلگراف و فاکس برای ارتباط صوتی و اسناد، تلفن همراه و شبکه‌های کامپیوتری، بخشی از خدمات پایه‌ای هستند که برای پاسخ به نیاز ارتباطی انسان‌ها  تدارک دیده شده است. فناوری اطلاعات با نفوذ در هر کدام از این خدمات پایه، نه تنها ارزش افزوده فراوانی را ایجاد کرد، بلکه در برخی موارد خود به یک خدمت پایه تبدیل شده است.

۴ـ ایجاد ارزش افزوده در خدمات شهری: خدمات شهری، از جمله خدماتی هستند که سازمان‌ها، ادارات و موسسات شهری به شهروندان خود ارائه می‌دهند. خدماتی که شرکت مخابرات، شهرداری، فرمانداری، آتش‌نشانی، نیروی‌انتظامی و بسیاری از سازمان‌ها و موسسات دیگر ارائه می‌دهند، تحت تاثیر ارزش افزوده فناوری اطلاعات قرار گرفته‌اند، به طوری که شهر واقعی تبدیل به شهر الکترونیکی می‌گردد و خدماتی همچون خرید اینترنتی بلیط، پرداخت اینترنتی قبوض، تبلیغات الکترونیک، خرید الکترونیک، پرداخت عوارض و مالیات اینترنتی و … ارائه می‌شود. همچنین دولت‌ها نیز خدمات متعددی را به شهروندان ارائه می‌دهند که این خدمات تحت تاثیر فراوان ارزش افزوده فناوری اطلاعات قرار گرفته‌اند. برای مثال نصب دوربین در جاده‌ها و اتوبان‌ها و کنترل آن‌ها در مرکز پلیس، نمونه‌هایی از ارزش افزوده در این حوزه است.

نمونه‌هایی از خدمات ارزش افزوده

خدمات ارزش افزوده در تلفن همراه:

تجارت و خدمات مالی:

خدمات بانکی مبتنی برتلفن همراه

پرداخت و دریافت‌های مالی برروی تلفن همراه

تفریحات و سرگرمی‌ها بر روی تلفن همراه:

تبادل موسیقی و تصاویر ویدئویی

امکان ضبط و نگهداری پیام‌ها در آرشیو( در حوزه voice چنین امکانی وجود ندارد)

ارسال خودکار پیام تبریک روز تولد و مناسبت‌های مختلف برای دوستان در روز و ساعت مشخص و …

اطلاع‌رسانی شبکه‌های خبری و اجتماعی روی تلفن همراه:

تبلیغات و اطلاع‌رسانی تجاری

ایجاد و گسترش شبکه‌های اجتماعی

مطلع شدن از وضعیت آب هوا، پرواز هواپیما و وضعیت ترافیک

ارسال گزارش‌های تخلفات رانندگی و…

تلویزیون و برنامه‌های نمایشی بر روی تلفن همراه

دریافت تصاویر ویدئویی درخواستی بر مبنای تقاضا

دریافت شبکه‌های تلویزیونی

برنامه‌های زنده و یا آرشیو تلویزیونی

برای مطالعه مقاله های دیگر در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات اینجا کلیک کنید.