مستندسازی شبکه (بخش دوم)

همانگونه که در بخش اول اشاره گردید، مستندسازی شبکه یکی از ضروریات مهم در تمامی عرصه‌های حیات بشری است چرا که با این کار شما فرصت استفاده از تجارب مثبت خود را با بهای کمتر و در زمانی اندک در اختیار دیگران قرار می‌دهید. شبکه‌های کامپیوتری‌، مسئولیت ارائه زیرساخت اطلاعاتی در هر سازمان مدرن را بر عهده دارند و توجه به مستندسازی آنان بسیار حائز اهمیت است. مستندسازی شبکه‌ های کامپیوتری، تلاشی ارزشمند در جهت استفاده و نگهداری بهینه از منابع موجود و برخورد ساخت‌یافته با مشکلات ناخواسته است.
در بخش اول به منظور مستندسازی شبکه‌های کامپیوتری به چهار مرحله اساسی اشاره گردید. در ادامه با عملیاتی که می‌بایست در هر مرحله انجام داد، بیشتر آشنا می‌شویم.

مرحله اول: رسم نمودارها (Network Layout , Physical Network , Logical Network)

در این مرحله می‌‌بایست دیاگرام‌های متعددی را به منظور مستندسازی شبکه وضعیت استقرار عناصر متفاوت شبکه‌ای ایجاد نمود:

نمودار لی اوت شبکه:

در این نوع دیاگرام‌ها با استفاده از نقشه ساختمان و یا ساختمان‌های موجود، لی اوت شبکه با تاکید بر سیستم کابل‌کشی آماده می‌گردد. در دیاگرام‌های فوق مواردی همچون مسیر کابل‌ها، انشعابات و محل فیزیکی دستگاه‌های شبکه‌ای مهمی نظیر هاب و یا سوئیچ مشخص می‌گردد.

نمودار فیزیکی:

به منظور برخورد سریع با مشکلاتی که ممکن است در یک شبکه ایجاد گردد، می‌بایست شناخت مناسبی نسبت به لی اوت جامع فیزیکی و اتصالات مربوطه وجود داشته باشد. در واقع این نوع دیاگرام‌ها نحوه اتصال اجزاء متفاوت شبکه را از لحاظ فیزیکی نشان می‌دهند.
در این نمودارها، می‌بایست لیست کامل دستگاه‌های شبکه‌ای و endpoint نشان داده شوند. به هر نوع دستگاهی که از آن به منظور ارسال داده از یک نقطه به نقطه دیگر استفاده می‌‌شود، دستگاه شبکه‌ای ‌اطلاق می‌گردد. روتر،‌ سوئیچ، هاب و فایروال نمونه‌هایی در این زمینه می‌باشند. به دستگاه‌هایی نظیر ایستگاه‌ها، سرویس‌دهندگان و چاپگرها، دستگاه‌های endpoint گفته می‌شود.

از کجا باید شروع کرد؟!

برای شروع مستندسازی شبکه می‌بایست در ابتدا از دستگاه‌ها و یا نقاطی‌ شروع نمود که شبکه را به دنیای خارج متصل می‌نماید. در این رابطه لازم است نحوه اتصال هر یک از دستگاه‌های شبکه‌ای و یا endpoint مشخص گردد مثلا:

• دنبال کردن کابل ورودی  از شرکت‌های مخابراتی و داده به CSU/DSU
• دنبال کردن کابل ‍CSU/DSU به روتر
• دنبال کردن کابل ورودی به روتر و نحوه ارتباط آن با هاب و یا سوئیچ

پس از شناسائی هر دستگاه، می‌بایست آنان را بر اساس یک فرآیند خاص نامگذاری و از برچسب‌های مخصوص این کار را بر اساس ضوابط زیر استفاده نمود:

• ایجاد یک مدل مشخص برای نامگذاری هر برچسب (label)
• عدم نامگذاری label بر اساس نام خانوادگی اشخاص
• استفاده از برچسب در دو سر کابل
• برچسب‌ها را با خط خوانا نوشته تا امکان خواندن  آنان به سادگی وجود داشته باشد.

ابزارهای لازم برای‌ رسم نمودارها در مستندسازی شبکه

مستندات یک شبکه می‌تواند با بهره‌گیری از حداقل امکانات و یا استفاده از امکانات خاصی ایجاد گردد . مثلا در برخی موارد و با توجه به فرضیات و شرایط موجود می‌‌توان نمودارها را به صورت دستی ایجاد و در مواردی دیگر از نرم‌افزارهای مختص این نوع عملیات نظیر visio استفاده نمود. بدبهی است استفاده از نرم‌افزارهای خاص،‌ باعث تسهیل در فرآیند تولید و بهنگام‌سازی نمودارها خواهد شد ولی ممکن است مسائل خاصی را نیز به دنبال داشته باشند. پیچیدگی، قیمت بالا، آشنائی با نحوه استفاده از پتانسیل‌های موجود از جمله مسائل جانبی در ارتباط با بکارگیری نرم افزارهای مختص رسم نمودارهای شبکه‌ای است.

نمونه‌هایی از نمودارهای فیزیکی شبکه

مهم نیست که از چه ابزاری برای ‌رسم دیاگرام‌ها استفاده می‌گردد،‌ مهم انجام این کار است.

شکل زیر، یک دیاگرام فیزیکی را که با استفاده از یک ابزار ساده ایجاد شده است نشان می‌دهد:

شکل زیر، یک نمونه دیگر از دیاگرام‌های فیزیکی را که با استفاده از نرم افزارهای مختص این کار ایجاد شده است نشان می‌دهد:

نمودار منطقی شبکه

این نوع دیاگرام‌ها با اطلاعات لایه‌های بالاتر نظیر پروتکل‌ها و برنامه‌ها سروکار دارند. دیاگرام‌های منطقی، جزئیات اطلاعات مربوط به نحوه عبور ترافیک از یک دستگاه به دستگاه دیگر را نظیر روتینگ نمایش می‌دهند. در شکل زیر یک نمونه دیاگرام منطقی نشان داده شده است:

مرحله دوم: جمع‌آوری اطلاعات دستگاه‌ها (سخت‌افزارها و اطلاعات پیکربندی)

در این مرحله اطلاعات (سخت‌افزاری و پیکربندی) هر یک از دستگاه‌های موجود جمع‌آوری و ثبت می‌گردد. بدین منظور می‌توان از نرم‌افزارهای متعددی استفاده نمود. در این مرحله، اطلاعات زیر می‌بایست جمع‌آوری و مستند گردد.

الف) اطلاعات سخت‌افزارها:

اطلاعات زیر را می‌بایست برای هر یک از دستگاه‌های شبکه‌ای، ایستگاه‌ها،‌ سرویس‌دهندگان و چاپگرها مستندسازی شبکه نمود:

• نوع و مدل سخت‌افزار
• شماره سریال
• تعداد پورت‌ها
• نوع و مدل کارت شبکه
• آدرس MAC
• نوع اتصالات (مثلا” RJ45)

ب) اطلاعات پیکربندی:‌

مستندات اطلاعات پیکربندی بسیار مهم‌تر از اطلاعات سخت‌افزار است. سخت‌افزارها را می‌توان، در صورت بروز یک مشکل خاص، در نهایت تعویض نمود ولی از دست دادن اطلاعات مربوط به یک پیکربندی استاندارد و یا سفارشی یک سیستم ممکن شرایط استفاده و ادامه فعالیت را از آن سلب نماید. بدین منظور لازم است فرآیند مستندسازی اطلاعات پیکربندی هر دستگاه با لحاظ نمودن موارد زیر دنبال گردد:

• چاپ نسخه‌هایی از فایل‌های پیکربندی
• نگهداری نسخه‌هایی از فایل‌های پیکربندی بر روی سایر رسانه‌های ذخیره سازی و  یا یک سرویس دهنده دیگر
• مستندسازی پیکربندی برخی از نرم‌افزارهای خاص و حیاتی

در این مرحله، می‌بایست اطلاعات مربوط به پروتکل‌هایی نظیر  TCP/IP و سرویس‌دهندگانی نظیر DNS و DHCP نیز مستندسازی شبکه گردد.

برای مطالعه مقاله های دیگر در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات اینجا کلیک کنید.