خطا های تصمیم گیری چه مواردی هستند؟

( خطا های تصمیم گیری چه مواردی هستند؟ ) نظر به محدودیت عقلانیت و قدرت انسان، خطا ها، تعصبات و سوگیری در تصمیم گیری ها، به ویژه در تصمیم های اقتصادی مدیران تجاری، بسیار شایع است آگاهی از این خطا ها، گام اول برای رفع آن است. این سوگیری ها به دلیل تمایل انسان به تأکید بیش از حد بر تجریه، احساسات بی‌پایه، توهم، محاسبات سر انگشتی و راه های میان‌بر روانی است که موجب فاصله با واقعیت می‌شود و اغلب به رویکردهای فردی مدیران باز می‌گردد. اگر چه گاه این خطا ها ممکن است نتایج مثبتی داشته باشد اما احتمال بروز نتایج منفی در آن‌ها بسیار زیاد است، در ادامه، اشاره‌ای مختصری خواهیم داشت به خطا ها و سوگیری های تصمیم گیری که از کلیدی‌ترین موارد موثر بر تصمیم گیری های اشتباه است.

اثر مقایسه ای

افراد همیشه در ذهن خود ویژگی‌های بسیار مثبت مربوط به افراد دیگر، اشیاء و وقایع را نگاه می‌دارند و هر مورد جدیدی که برایشان پیش می‌آید، تمایل دارند با موارد مثبتی که از پیش به ذهن خود سپرده‌اند مقایسه کنند. این ویژگی، بیان‌گر اثر مقایسه ای است. اغلب، این مقایسه با آخرین فرد، شیء یا واقعه‌ی مشاهده شده، صورت می‌گیرد. آن هنگام که مدیران در ارزیابی پایان جلسه، یک مدیر را با مدیری موفق مقایسه می‌کنند، دچار این خطا می‌شوند. در پکیج جامع دیجیتال مارکتینگ تخصصی نوکارتو می‌توانید پیرامون موضوع بازاریابی تبلیغات اینترنتی ، اطلاعات جامعی را به‌دست بیاورید.

تشدید تعهد

گاه پس از یک تصمیم اشتباه که شواهد و تبعات آن نیز خطا بودن آن را تائید می‌کند، باز اصرار بر ادامه‌ی آن تصمیم و حتی تمایل شدیدتر مشاهده می‌شود، به این گونه موارد تشدید تعهد گفته می‌شود باید دانست هنگامی که خود فرد، مسئول شکست است، اصرار بر تعهد پیشین تشدید می‌شود تا نشان داده شود تصمیم اولیه غلط نبوده است. مدیران تصور می‌کنند با اصرار بر تعهدات پیشین، ثبات خود را در تصمیم گیری و اجرا نشان می‌دهند. از این رو سازمان ها ممکن است هزینه های زیادی به خاطر اصرار مدیران بر تصمیمات پیشین و اجرای آن‌ها و عدم تن دادن به راه کارهای جدید حتی پس از شکست‌های متوالی بپردازند. آگاهی مدیران از این نوع خطا ی ادراکی در تصمیم گیری ، سبب درک تمایز میان ثبات در تصمیم گیری و تشدید تعهد می‌گردد. یک مدیر آگاه می‌داند اصرار بر تصمیم غلط اولیه که نتیجه و بازدهی در بر ندارد، بیانگر ثبات روش مدیر نخواهد بود. این احتمال می‌رود که تشدید تعهد، به خاطر هزینه های برگشت ناپذیر شناختی، فیزیکی و احساسی مدیری باشد که در گذشته سرمایه گذاری زیادی صرف این تصمیم کرده است. توجیه تصمیمات اشتباه خود برای حفظ تصویر مثبت از خود در سازمان، اشتباه در برآورد در حین شروع پروژه و تخمین کمتر از حد خطر و شکست و تخمین بیش از حد موفقیت، و نادیده گرفتن اطلاعات منفی، از علل تشدید تعهد است.

تمایل به تأیید

در تصمیم گیری عقلایی، باید فرد اطلاعات را به طور عینی و بدون سوگیری جمع‌آوری کند. اما در واقعیت، این فرض غیر ممکن است زیرا در هر حال اطلاعات به طور انتخابی جمع‌آوری می‌شود. از طرفی مفهوم تمایل به تأیید با مفهوم تشدید تعهد بسیار نزدیک است، در تمایل به تأیید اطلاعاتی جمع‌آوری می‌شود که تصمیمات گذشته را تأیید کند و اطلاعاتی که تصمیمات گذشته را نفی کند یا آن‌ها را به نقد و چالش بکشد نادیده گرفته می‌شود. بنابراین اطلاعاتی که مدیران در زمان حال و آینده جمع‌آوری می‌کنند، اغلب تأیید کننده‌ی تصمیمات گذشته است و اطلاعات منفی کنار گذاشته می‌شود. اغلب، مدیر برای شنیدن بازخورد و اطلاعاتی که تأیید کننده‌ی تصمیماتش نیستند، گوش شنوا ندارد. او برای اطلاعات اثبات کننده و تأیید کننده، وزن بیش از حد واقعی و برای اطلاعات نفی کننده، وزنی کمتر از حد واقعی قائل است. بازخورد ۳۶۰ درجه که در آن از منابع متعددی همچون مشتری، همکاران، کارمندان و حتی خود فرد بازخورد گرفته می‌شود، می‌تواند تا حدودی به بهبود این وضعیت کمک کند.

خطا ی دسترسی

خطا ی دسترسی بیان‌گر تمایل فرد به تصمیم گیری و قضاوت بر اساس اطلاعات از پیش آماده و در دسترس است. ذهن انسان تمایل دارد بر مبنای اطلاعات در دسترس به سرعت نتیجه‌گیری کند، حافظه‌ی انسان وقایع احساس برانگیز و به ویژه وقایع اخیر را سریع بازیابی می‌کند. در ارزشیابی آخر ماه یا آخر سال، این وقایع از رخدادهای روزها یا ماه‌های پیشین در دسترس‌تر هستند و به همین دلیل ادراک را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال همه می‌دانند که تلفات جاده‌ای در کشور، چندین برابر تلفات هوایی است. اما چون رسانه ها اطلاعات مربوط به سقوط هواپیماها را به طور مکرر در دسترس همگان قرار می‌دهند، مردم خطر سفر هوایی را بسیار بیشتر از سفر جاده‌ای ارزیابی می‌کنند.

اطمینان بیش از حد

گاه افراد با گروه‌ها احساس می‌کنند بیشتر از آن چه می‌دانند و می‌توانند آگاهی، دانش و توانایی دارند، در این وضعیت، مسایل و مشکلات پیچیده و بزرگ، ساده و کوچک انگاشته می‌شوند. در بسیاری از تصمیمات سازمانی، اطلاعات کامل و دقیقی وجود ندارد. از این رو باید حدی از عدم اطمینان لحاظ شود. در فرهنگ شرقی، این آفت یکی از عوامل مصیبت‌بار و فاجعه آفرین در تصمیم گیری است خودشیفتگی سبب می‌شود فرد نسبت به تصمیمات و قضاوت‌های خود خوش‌بین شود. در این صورت افراد در عملکرد، توانایی‌ها و مهارت‌های خود مبالغه می‌کنند و ممکن است در حوزه‌هایی غیر از تخصص و مهارت‌های خود دخالت کنند مطالعات نشان می‌دهد هنگامی که پس از پرسش‌های واقعی، درصد اطمینان افراد به پاسخ‌هایشان مورد سوال قرار می‌گیرد، بسیار خوشبینانه ارزیابی می‌کنند آمار نشان می‌دهد وقتی افراد می‌گویند ۶۵ تا ۷۰ درصد به پاسخ درست خود مطمئن هستند، در واقع ۵۰ درصد پاسخ درست داده‌اند و آن‌گاه که می‌گویند ۱۰۰ درصد اطمینان دارند، ۷۰ تا ۸۵ درصد بیشتر درست نبوده است. خدمات تخصصی اینستاگرام اعتبار و تداوم کسب و کارتان را تضمین می‌کند.

اثر تقدم و تأخر

تقدم و تأخر، هر دو ادراک را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. اثر تقدم به این جمله‌ی معروف اشاره دارد که «اولین برخورد و اثر. آخرین برخورد است!» یعنی اولین تأثیرات، احساسات و برخوردها تا آخر در ذهن فرد مقابل ماندگار می‌شود و ادراکاتش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. انسان تمایل دارد به سرعت بر مبنای اطلاعات اولیه‌ای که در مورد یک شخص یا واقعه دریافت می‌کند، در آن مورد، به نظر یا قضاوت برسد. ذهن ترجیح می‌دهد افراد و وقایع را بر مبنای اطلاعات کلی طبقه‌بندی کند نه بر مبنای بازیابی بخش‌های کامل هرکدام، وقتی یک مصاحبه‌گر برای اولین بار می‌بیند داوطلب تماس چشمی ندارد و ناآرام و بدون تسلط صحبت می‌کند، بی‌درنگ به این نتیجه می‌رسد که اعتماد به نفس داوطلب پایین است و هر بار که بخواهد در مورد آن شخص نظر بدهد به جای یادآوری جزئیات مصاحبه‌ی سی دقیقه‌ای، به سرعت در حافظه‌ی خود اعتماد به نفس پایین داوطلب را بازیابی می‌کند. از این رو باید به خاطر داشت اثر اولین برخورد بسیار ماندگار است. به ویژه اگر اولین برخورد منفی باشد، به سادگی تغییر نخواهد کرد. بر خلاف برخورد مثبت که به موقعیت نسبت داده می‌شود، برخورد منفی به خود شخص نسبت داده می‌شود و از این رو ماندگارتر است. خطا ی تمایل به تأیید این‌جا هم عمل می‌کند. وقتی فرد در برخورد اول به این نتیجه رسید که اعتماد به نفس مصاحبه شونده پایین است، برای تأیید قضاوت خود، داده هایی را جمع‌آوری می‌کند که اثبات کننده باشند و به داده های نفی کننده توجه نمی‌کند.
اثر تأخر، زمانی رخ می‌دهد که آخرین اطلاعات، ادراک ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند در ارزیابی، آخرین اطلاعات در مورد فرد بیشتر از برخوردهای اولیه مورد توجه قرار می‌گیرد. به ویژه اگر فاصله میان برخورد اولیه و زمان ارزیابی بیشتر باشد. با گذشت زمان اثر برخوردهای اولیه کمرنگ شده، آخرین اطلاعات در مورد فرد ادراکات ما را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد اثر تأخر، در ارزیابی عملکرد بسیار نمود پیدا می‌کند مدیران باید مراقب بعضی کارکنان باشند که به خاطر آشنایی با این اثر بهترین عملکرد را در روزهای پیش از زمان ارزیابی عملکرد ارائه می‌دهند.

خطا ی ادراک کلیشه‌ای

همه‌ی ما در تصمیم گیری تا حدودی تحت تأثیر کلیشه‌ها هستیم، ادراک کلیشه‌ای بر مبنای نظریه هویت اجتماعی و طبقات اجتماعی صورت می‌گیرد. کلیشه، بیان‌گر فرایند ارزیابی خصوصیات اعضای یک طبقه یا دسته اجتماعی است. گروه‌های اجتماعی که افراد به آن‌ها تعلق دارند، مبنای ادراک کلیشه‌ای هستند دسته‌های اجتماعی بر اساس اطلاعات ساده مشهود مانند جنسیت، نژاد و مکان ایجاد می‌شوند، اما خصوصیاتی که به آن‌ها داده می‌شوند قابل مشاهده نیست به عنوان مثال ممکن است پزشکان در نظر بیماران هم هوشمند و هم حواس پرت باشند، اساس این ادراکات کلیشه‌ای، تجربه خود فرد با آموزه‌های فرهنگی است طبقه‌بندی گروه‌های اجتماعی بر اساس اطلاعات مشهود، کار فرد را آسان می‌کند و بدون بررسی فراوان، به قضاوت می‌رساند. ما همیشه در صدد پیش‌بینی رفتار دیگران در موقعیت‌های متفاوت هستیم. از این رو در زمانی که اطلاعات کافی از ایشان نداریم، آن‌ها را درون گروه‌ها و مجموعه‌های مشخصی قرار می‌دهیم. این مجموعه‌های از پیش ترسیم شده، در حافظه‌ی بلندمدت ما ذخیره شده‌اند و تفکر طبقه‌ای ما را از اطلاعات تفصیلی بی‌شمار، بی‌نیاز می‌کند.
بطور کلی در مورد کلیشه‌ها این است که آن‌ها اغلب نادرست هستند. همچنین در مورد ویژگی‌های مثبت یا منفی اغراق می‌شود. بر اساس نظریه هویت، ادراک از خود به وسیله تعریف فرد از خود بر حسب عضویت در گروه‌های اجتماعی مشخص شکل می‌گیرد. از این رو فرد اغلب بر جنبه‌های مثبت گروه خود تأکید دارد و جنبه‌های منفی گروه‌های مخالف را برجسته می‌کند. حتی فرد نسبت به گروه‌ها و کسانی که موجب خدشه‌دار شدن عزت نفس او می‌شوند، از کلیشه‌های منفی استفاده می‌کند و برعکس. با استفاده از خدمات دیجیتال مارکتینگ شرکت نوکارتو می‌توانید به کسب و کار خود رونق بخشید.

خطا ی تکیه‌گاه – تعدیل

خطا ی تکیه‌گاه ناشی از تمایل فرد به تثبت اطلاعات اولیه به عنوان نقطه شروع است و تعدیل بعدی نیز بر مبنای آن انجام می‌شود. یعنی اطلاعات اولیه به عنوان یک منبع برای شخص عمل می‌کنند، در این حالت تصمیمات بعدی از تصمیم اولیه تأثیر می‌پذیرند و وابسته این مسیر خواهند بود، ذهن برای اطلاعات اولیه اهمیت زیادی قائل است و به آن بیش از اندازه توجه و تأکید می‌کند. از این رو اولین برخوردها، ایده ها و برآوردها، نسبت به اطلاعات بعدی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند، این قبیل اطلاعات اولیه اغلب برای تصمیمات روزمره‌ی مدیران به ویژه در بخش‌های مذاکره و قرارداد، فروش و بازاریابی ، به عنوان تکیه‌گاه عمل می‌کنند و تعدیل‌های بعدی بر مبنای آن‌ها انجام می‌شود. برای مثال در سیستم مدیریت منابع انسانی، فرم هایی تعبیه شده است که یکی از آن‌ها مربوط به استخدام است. در این فرم سؤال می‌شود حقوق شما در شغل پیشین چقدر بوده است. جواب این سؤال در تعیین حقوق فرد تکیه‌گاه تصمیم گیری خواهد بود. در بودجه ریزی نیز اغلب بودجه سال جاری تکیه‌گاه تصمیم گیری برای سال آینده می‌شود. از آن‌جا که افراد و مدیران در سازمان ها می‌دانند تصمیم گیرندگان بر مبنای اطلاعات گذشته تصمیم می‌گیرند، ممکن است در مذاکره و مصاحبه، ارقامی بالاتر از رقم واقعی ارائه دهند و این مسئله به تحریف اطلاعات منجر می‌شود.
نوروفایننس از روش‌های آزمایشی نظیر ماهیت پردازش‌های شناختی که در تصمیم گیری های مالی مهم هستند، بهره می‌برد. یکی از اهداف مهم نوروفایننس آن است که بدانیم مغز انسان چه نوع اطلاعاتی را می‌تواند به طور موثر پردازش کند و توانایی چه نوعی را ندارد، یکی دیگر از اهداف این حوزه، درک بهتر از چگونگی تصمیم گیری برای سرمایه گذاری تحت موقعیت‌های قطعیت و عدم قطعیت است. هم چنین تعیین زمان خطر در تجارت و چگونگی رفع آن به دست مدیران خطر و تخمین همه این موارد، از اهداف این حوزه به شمار می‌آید.
نوروفایننس هنوز راهی طولانی در پیش دارد، برای فهم این که مدیران در مورد امور مالی و تجارت، چگونه فرامی‌گیرند و چطور به تصمیم می‌رسند. هدف این رشته، ارائه مدل های بسیار ساده و قابل مدیریت برای یک مدیر موفق است تا بر اساس واقعیت‌های مغز خود عمل کند. مدلی که اقتصاددان‌ها بتوانند از این نتایج مهم آن استفاده کنند. اکنون نگاه‌ها به این رشته است تا به پژوهش‌گران کمک کند رفتارهای مدیران را در تصمیم های مالی شان پیش‌بینی کنند. از این رو مهم است بدانیم چه اجبار یا تعهداتی بازارها و تجارت جهان را مدیریت می‌کند هم چنین این رویکرد جدید نشان می‌دهد چقدر ما به عنوان یک شخص و گروه در تصمیم گیری ، اجرای تفکرات و سوگیری هایی که مغز انسان را دچار اشتباه می‌کند، ضعیف هستیم، هم چنین نیازمند راه کارهایی هستیم که اشخاص مشغول در امور مالی از آن استفاده کنند تا دنیای تجارت‌شان را بر اساس داده های مغز بشر مدیریت کنند. هدف این بخش، آشنایی بسیار ابتدایی و اشاره‌ای کوتاه به حوزه نوظهور نوروفایننس بود که در کنار نورومارکتینگ بر تصمیم گیری های عرصه اقتصاد و تجارت موثر است. نگاه جامع‌تر و کامل‌تر به تصمیم گیری، برای باز کردن و توضیح حوزه نورفایننس مستلزم طرح مبحاث مفصل‌تری است. شما می‌توانید با استفاده از پکیج جامع بازاریابی و تبلیغات تخصصی اینستاگرام باعث پیشرفت کسب و کار خود شوید.

برای مطالعه مقاله های دیگر در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات اینجا کلیک کنید.