تصمیم گیری و گزینش در زندگی انسان چه نقشی دارد؟

( تصمیم گیری و گزینش در زندگی انسان چه نقشی دارد؟ ) تصمیم گیری و گزینش در تمام رده‌های تکاملی از فرایند های شناختی مهم جانداران است. اگر چه به طور ابتدایی شما برای مثال در یک حیوان می‌بینید چگونه در شرایط خطر تصمیم می‌گیرد چه کند یا برای صید به کدام جهت و مسیر برود. واضح است که تصمیم گیری بهینه به حفظ حیات و زندگی بهتر به جاندار یاری می‌رساند. در عین حال تصمیم گیری از جمله مهارت های لازمی است که بشر در سراسر عمر بدان نیازمند است. این قابلیت ضروری یکی از ویژگی‌های مهم هر مدیر و مسئول توانا و با کفایتی نیز به شمار می‌آید. تمام سازمان ها با تصمیم گیری و نظارت بر این که تصمیم ها عملی شوند اداره می‌شوند. بدون تصمیم گیری درست، پیشرفتی در هیچ عرصه‌ای امکان‌پذیر نخواهد بود. واقعیت این است که ما پیوسته در خانه و بیرون از آن بر اساس نیازها و انگیزه‌های خود تصمیم گیری و انتخاب می‌کنیم، این تصمیم گیری ها و گزینش ها می‌توانند در موارد گوناگون زندگی از جمله زمینه‌های شخصی، حرفه‌ای، خانوادگی، آموزشی، معنوی، فرهنگی و اجتماعی باشند. این‌که چه بخوریم، چه بپوشیم، کجا برویم چه کار کنیم، چه بخواهیم، چگونه رفتار کنیم، چه رشته‌ای بخوانیم. وقت‌مان را چگونه بگذرانیم، کدام هدف را دنبال کنیم، بعضی از گزینش های ما هستند گزینش بر پایه‌ی تصمیم گیری درست، از امتیازات بزرگ انسان است که وی را در رده‌های تکاملی موجودی بی‌نظیر رقم می‌زند و بعضی آن را یکی از ابزارهای لذت او می‌دانند. دانش عمومی، اطلاعات ویژه، ارزش و سلیقه‌ی افراد می‌تواند بر تصمیم گیری آن‌ها در همه‌ی مراحل زندگی اثر بگذارد.
اگر چه بعضی از تصمیم گیری ها کوچک و کم اهمیت‌تر به نظر می‌رسند اما بعضی دیگر چنان مهم و همه جانبه هستند که جریان زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده و جهت حرکت و مسیر تلاش‌های ما را تعیین می‌کنند، تصمیم گیری و انتخاب‌ها در شکل دهی به زندگی ما چنان نقش مهم و زیربنایی دارند که گفته می‌شود زندگی انسان هر چه هست حاصل مجموعه گزینش های او به شمار می‌آید. به عبارتی، هر انسان با گزینش هایی که می‌کند و تصمیماتی که می‌گیرد زندگی خویش را به صورت ویژه شکل می‌دهد. گزینش علاوه بر آن که حاکی از توانایی تصمیم گیری است، تعیین‌کننده میزان دانش، ارزش و سلیقه‌ی ما نیز هست. در پکیج جامع دیجیتال مارکتینگ تخصصی نوکارتو می‌توانید پیرامون موضوع بازاریابی عناصر چند رسانه ای، اطلاعات جامعی را به‌دست بیاورید.
تصمیم گیری و انتخاب‌های ما تنها زندگی مادی و بیرونی ما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند بلکه بر درون ما و تصویری که از خویش ساخته‌ایم نیز اثری عمیق می‌گذارند، برای مثال تفسیر ما از پیامد ناخوشایند چند گزینش ممکن است این باشد که خود را ناتوان بدانیم و شایسته‌ی موقعیتی بهتر از آن‌چه داریم، نشناسیم این تعبیر و تفسیر نادرست که تصور ما را نسبت به خودمان مخدوش و منحرف می‌کند، می‌تواند پس از این ما را به ترس و شک انداخته، اعتماد به نفس‌مان را کم کرده و از قدرت عمل، ابتکار و تلاش‌مان بکاهد. از طرف دیگر نتیجه دلخواه چند گزینش مناسب و تفسیر مثبتی که از آن می‌کنیم می‌تواند موجب افزایش اعتماد به خودمان شود. بر قدرت عمل، ابتکار و تلاش‌مان بیافزاید و از ما فرد دیگری بسازد.

عمل تصمیم گیری به صورت‌های گوناگونی تعریف می‌شود:

• * روند بررسی اطلاعات، ارزشیابی راه های گوناگون حل مسئله، انتخاب و به کارگیری بهترین راه
• * موضع، عقیده، یا قضاوتی که پس از بررسی به دست می‌آید
• * بررسی اطلاعات و انتخاب یک گزینه از میان گزینه‌های گوناگون
• * روند شناختی گزینش یک روش عمل از میان روش‌های متفاوت

هر کس بنابر تعریف خود برای تصمیم گیری از روش ویژه‌ای استفاده می‌کند گروهی به احساس خود تکیه می‌کنند، جمعی اولین راه حل را برمی‌گزینند. بعضی آن‌قدر در مورد انتخاب‌های‌شان فکر می‌کنند که به کلی تصمیم گرفتن را فراموش می‌کنند. عده‌ای نیز تمایل دارند دیگران برای آن‌ها تصمیم بگیرند. افراد دیگری نیز هستند که تصمیم گیری را هرچه بتوانند به تاخیر می‌اندازند یا آن را به سرنوشت واگذار می‌کنند.

گام‌ها و فرایند های تصمیم گیری

تصمیم گیری ، فرایند ایجاد و ارزیابی گزینه ها و انتخاب کردن از میان آن‌هاست. آیا همیشه لازم است با نهایت تلاش و سختی دست به تصمیمی زد که بر اساس انتخاب است؟ شاید نه، گاهی انتخاب بهترین راه حل، فرد تصمیم گیرنده را بسیار گیج و سردرگم می‌کند و فرد می‌ترسد از این که نتوانند تصمیم درستی را در شرایطی که ایجاد شده بگیرد، حتی گاهی برای افراد جمع کردن و به دست آوردن داده ها و اطلاعات، مهم‌تر از تصمیم گیری می‌شود. بهتر است فرد در شرایط نسبی تصمیم بگیرد و سپس بر اساس خطرپذیری و خطاهای خود یاد بگیرد در موقعیت‌های گوناگون تصمیم گیری چه عوامل و متغیرهایی برایش مهم‌تر و موثرتر هستند، در حقیقت بهترین یادگیری در این فرایند یادگیری از خطاهاست که به فرد کمک می‌کند از خطاهای خود بیاموزد و یک تصمیم‌گیرنده‌ی فعال و منعطف باشد، نه یک تصمیم‌گیرنده‌ی ایده ئال و بدون خطا.
تصمیم گیری در یک بسته‌بندی و در قالب ویژه رخ نمی‌دهد بلکه عناصر سازمان دهنده‌ی محیط بیرونی و درونی در این فرایند نقش مهمی دارند، ما اطلاعات خود را از محیط بیرونی به وسیله‌ی حواس پنجگانه‌ی خود یعنی بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و بساوایی و به عبارتی با چشم‌ها، بینی، دهان و پوست خود به دست می‌آوریم. این اطلاعات از جهان فیزیکی ما به حواس ما می‌رسد. این جریان چندگانه از اطلاعات در قالب انرژی برای پردازش به مغز ما فرستاده می‌شود. همچنین محیط درونی کمک می‌کند تا تعیین کنیم چه تصمیمی باید گرفته شود و چه کسی باید این تصمیم را بگیرد، مغز به طور خودکار داده هایی که به وسیله‌ی حواس به دست آورده است را تجزیه و ترکیب می‌کند و به صورت الگوهای اطلاعاتی قابل شناسایی برای ذهن در می‌آورد. در واقع مغز نوعی رمزگشایی برای ذهن فراهم می‌سازد که به راحتی بتواند الگوهای اطلاعاتی را انتزاعی کند. در نهایت این ذهن است که به الگوهای اطلاعاتی فرم و شکل می‌دهد، پس می‌توان گفت تصمیم گیری تابع شرایط محیط درون و بیرون موجود زنده یا واحد تصمیم گیرنده است که به عنوان عوامل اولیه در شکل گیری تصمیم شناخته می‌شوند. صرف نظر از این که تصمیم گیری سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، عاطفی و تجاری باشد، پنج گام اساسی در تصمیم گیری وجود دارد: شناسایی مشکل و موقعیت، ایجاد گزینه‌ها، ارزیابی گزینه‌ها، انتخاب و به کارگیری بهترین گزینه و ارزیابی تصمیم. خدمات تخصصی اینستاگرام اعتبار و تداوم کسب و کارتان را تضمین می‌کند.

۱- شناسایی مشکل و موقعیت

برخی افراد تصمیم گیری را تنها معادل حل مسئله می‌دانند. اما مشکلات، اغلب نسبت به هر موقعیت دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. اولین گام در فرایند تصمیم گیری، توجه دقیق به موقعیت‌ها و فرصت‌های موجود است. نه فقط توجه به خود مشکل، اما اغلب تفاوت میان مشکل و موقعیت در این گام و تعریف هر یک خیلی واضح نیست. باید در این مرحله نه تنها خود مشکل بلکه عوامل ایجاد کننده‌ی آن نیز به طور ویژه بررسی شوند و چرایی ایجاد مشکل پیش از فرایند حل آن، مشخص شود. یک مشکل زمانی رخ می‌دهد که در شرایط یک سازمان یا یک وضعیت، نوعی عدم تطابق ایجاد شود که مانع دست‌یابی به هدف گردد اولین گام از گام‌های تصمیم گیری، آگاهی از موقعیت و مشکل است که نیاز به نظارت دقیق بر محیط درونی و بیرونی دارد.

۲- ایجاد گزینه‌ها

هر مشکلی ممکن است به روش‌ها و راه حل‌های متفاوتی حل شود. انتخاب‌های موجود برای تصمیم‌گیرنده، گزینه نام دارد. تنها گزینه‌ای که در حل مشکل به کار می‌رود آن است که در قضاوت فرد و انتخابش، بهترین موقعیت را دارا باشد. در این مرحله از فرایند تصمیم گیری ، مهم آن است که فرد همه‌ی راه حل‌های قابل انعطاف را بررسی کند تا به وسیله‌ی آن، مشکل شناسایی شده، قابل حل شود. تصمیم‌گیرنده، کار را با بررسی این گزینه‌ها شروع می‌کند. در یک مطالعه، پژوهش‌گران دریافته‌اند محدودیت در جستجوی گزینه‌های ممکن، لولین دلیل شکست در تصمیم گیری های فردی و سازمانی است. گزینه‌های تصمیم هم‌چنین می‌توانند به عنوان یک ابزار برای کاهش تفاوت میان عملکرد فعلی موجود زنده با خواسته‌های آتی وی عمل کند

٣- ارزیابی گزینه‌ها

اغلب، فواید و مضرات هر راه حل ممکن، قابل بررسی است. یک گزینه ممکن است حتی با داشتن نواقصی اندک آشکارا بهتر باشد همواره نباید به دنبال کامل‌ترین گزینه برای تصمیم گیری بود. گاهی پاسخ یک مشکل در شرایطی ویژه، گزینه‌ای است که از همه‌ی جوانب ما را راضی نکند و کامل نباشد. مهم آن است که فرد با دیدگاه واقع گرایانه، جوانب گوناگون یک گزینه‌ی ویژه را بررسی کند گاهی در ابتدا یک نظر یا عقیده، مفید به نظر می‌آید اما با گذشت زمان کاربردی نبودن آن گزینه مشخص می‌شود، راه های گوناگونی برای ارزیابی یک گزینه وجود دارد. یکی آن که تمامی فواید و مضرات را بدون تاکید ویژه بر هیچ یک، در فهرستی گردآوریم، راه حل دیگر، بررسی انتظارهای موجود از گزینه‌ای است که امکان دارد انتخاب آن به افراد کمک کند. با استفاده از خدمات دیجیتال مارکتینگ شرکت نوکارتو می‌توانید به کسب و کار خود رونق بخشید.

۴- انتخاب و به کارگیری بهترین گزینه

هنگامی که گزینه‌های موجود بررسی شد، باید یکی از آن‌ها به عنوان راه حل انتخاب شود، تصمیم انتخابی، گزینه‌ای است که بیشترین کاربرد و کمترین ابهام و مشکل را داشته باشد، بهترین گزینه، انتخابی است که به راحتی با اهداف، ارزش‌ها و دستاوردهای فردی یا گروهی منطبق باشد. انتخاب، بستگی زیادی به نوع شخصیت فرد دارد که تا چه حدی برای وی میزان خطرپذیری و عدم قطعیت قابل قبول باشد، در این مرحله فرد تمامی اطلاعات مرتبط با انتخابش را گردآوری می‌کند و توانایی این تحلیل را می‌یابد که تا چه میزان این انتخاب، وی را به هدفش نزدیک می‌کند و چقدر این انتخاب برای او کاربردی است. طبق دیدگاه شناختی، در این مرحله، بازخورد بسیار مهم است. دانشمندان شناخت‌گرا اعتقاد دارند تصمیم گیری یک فرایند پیاپی و بی‌پایان است. بازخورد تصمیم، درستی یا نادرستی تصمیم را نشان می‌دهد. این مرحله در ظاهر بسیار ساده است مطالعات نشان داده است ترس یا عدم توانایی انتخاب درست، اغلب باعث تصمیم گیری های نادرست و حتی در شرایط پیچیده‌تر سبب انصراف از تصمیم گیری می‌شود.

۵- ارزیابی تصمیم

هیچ فرایند تصمیم گیری تکمیل نمی‌شود مگر این که در معرض اجرا و در رویارویی با محیط و موقعیت قرار گیرد. فرایند تصمیم گیری مانند یک چرخه عمل می‌کند که پس از حل یک مشکل با موقعیت دیگری رو به رو خواهد شد که نشان از منفعل بودن و تداوم فرایند تصمیم گیری دارد.
روان‌شناسان شناختی با در نظر گرفتن مراحل و گام‌های گوناگون تصمیم گیری، در نهایت «مدل منطقی سلسله مراتبی» را ارائه کردند شناخت‌گراها انسان را یک پردازش کننده‌ی پویا و منطقی برای اطلاعات می‌دانند که در بهترین شرایط تصمیم گیری، از پنج گام یاد شده پیروی می‌کند. گاهی ممکن است همه‌ی این مراحل به ترتیب و طبق روند سلسله مراتب اتفاق نیافتد این نیز از شگفتی‌های مغز ماست که گاهی از یک مرحله با سرعت می‌گذرد و بنایر موقعیت دست به تصمیم می‌زند. شما می‌توانید با استفاده از پکیج جامع بازاریابی و تبلیغات تخصصی اینستاگرام باعث پیشرفت کسب و کار خود شوید. 

برای مطالعه مقاله های دیگر در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات اینجا کلیک کنید.