بازاریابی شبکه ‌ای اسامی گوناگونی مانند بازاریابی چند سطحی یا MLM، وابسته، سلولی، مستقیم، مصرف‌کننده و ارجاعی دارد. مشاغل فعالیت‌کننده از طریق بازاریابی هرمی نمایندگان مستقل را ملزم به ایجاد شبکه‌ای از شرکای تجاری یا فروشندگان خود برای فروش می‌کند. شرکت‌های معتبری از بازاریابی شبکه‌ای وجود دارند که به‌طور قانونی در حال فعالیت هستند.

نگاهی به تاریخچه

بازاریابی شبکه‌ای بیش از ۵۰ سال است که وجود دارد. در سال ۱۹۳۴، شرکت ویتامین کالیفرنیا (فروشنده مکمل‌های غذایی، معدنی و مولتی‌ویتامین) مفهومی از بازاریابی هرمی را ارائه داد. آن‌ها دریافتند که نمایندگان فروش آن‌ها با خانواده و دوستان خود موفقیت‌های زیادی کسب می‌کنند. ازاین‌رو، تصمیم به استخدام افراد جهت متقاعد نمودن دوستان خود برای خرید یک محصول درازای یک کمیسیون مشخص پرداختند.

در سال ۱۹۴۳، California Vitamins نام خود را به Nutralite Corporation تغییر داد و اولین طرح واقعی بازاریابی چند سطحی را اجرا کرد. کلیه افراد حاضر در این شرکت در سطوح مختلف فروش دستمزد دریافت می‌کنند. این مدل برخلاف مشاغل فروش سنتی است که در آن کارگران فقط یک‌بار حقوق دریافت می‌کردند و میزان حقوق آنان ارتباطی با سودآوری شرکت نداشت. در این شیوه فروشندگان بر اساس میزان تأثیرشان در شرکت هزینه دریافت خواهند نمود.

آیا بازاریابی شبکه ‌ای یک طرح هرمی است؟

اغلب مردم از سرمایه‌گذاری در مدل شبکه‌ای واهمه دارند. این امر به دلیل تصورات غلط پیرامون این نوع تجارت است. این بازاریابی همانند سایر مشاغل عمل می‌کند و یک طرح هرمی نیست. ساختار هرمی به این صورت است که افراد تنها برای معرفی افراد جدید حقوق می‌گیرند و در عوامل دیگر هیچ‌گونه محصولی دخالت ندارند. این ساختار اغلب موجب می‌شود فرد با سوءاستفاده از اعتماد دوستان و خانواده خود درآمد کسب کند. شرکت‌های دارای مدل ساختار هرمی تمایل به فریب مردم با وعده‌های واهی و امید به کسب درآمد در آینده دارند. طرح هرمی متمرکز بر فروش بسته‌های گران‌قیمت برای نیروهای جدید به‌جای ارائه یک فرصت تجاری سودآور است.

مدل هرمی از نمایندگان غیرحقوقی تشکیل شده است که محصولات و خدمات را می‌فروشند یا نمایندگان بیشتری را برای دریافت کمیسیون جذب می‌کنند. در ساختار هرمی درآمد فروشندگان به فروش محصولات و کمیسیون‌های استخدام بستگی دارد. درحالیکه بازاریابی شبکه‌ای نیازمند تلاش بیشتر توزیع‌کنندگان برای فروش محصولات است. در این مدل صاحبان کسبوکار با فروش محصولات و شرکت‌کنندگان نیز با افزایش کمیسیون خود روند سودآوری خواهند داشت.

تفاوت عمده دو مدل شبکه‌ای و هرمی این است که هدف اصلی یک شرکت بازاریابی چندسطحی فروش محصولات یا خدمات حقیقی به مشتریان است. درمقابل، یک طرح هرمی هیچ‌گونه محصول یا سرمایه‌گذاری حقیقی‌ای را ارائه نمی‌دهد. معمولاً توزیع‌کنندگان بازاریابی چند سطحی، به‌ویژه دسته‌های پایین‌تر پول کمی به‌دست می‌آورند. شرکت‌کنندگان طرح هرمی معمولاً تمام پولی را که سرمایه‌گذاری کرده یا به‌عنوان حق عضویت پرداخت کرده‌اند، ازدست می‌دهند. کمیسیون تجارت فدرال (FTC) مسئول رسیدگی به شرکت‌های MLM است. در برخی موارد، حتی برای آژانس فدرال نیز تعیین قانونی بودن فعالیت یک شرکت دشوار است.

بهترین مزیت بازاریابی شبکه‌ای این است که افراد دارای مهارت‌های فروش بالا می‌توانند با یک سرمایه‌گذاری متوسط تجارت سودآوری ایجاد کنند. به‌طورکلی، عملیات مدل شبکه‌ای تک‌لایه معتبرتر از طرح‌های چندلایه است، اما به معنای هرمی بودن مدل چندسطحی نیست.

مزایا:

دسترسی گسترده

استراتژی‌های بازاریابی شبکه ‌ای برای شرکت‌ها و توزیع‌کنندگان بسیار مفید است. شرکت‌ها از طریق بازاریابی چند سطحی به مشتریان زیادی در محدوده جغرافیایی وسیع دسترسی پیدا می‌کنند.

صرفه‌جویی در هزینه‌های فروش

با توجه به مستقل‌بودن توزیع‌کنندگان، شرکت‌ها نیازی به پرداخت حقوق ثابت نخواهند داشت و تنها هنگام خرید و فروش کمیسیون می‌پردازند. این امر موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های فروش می‌گردد.

ساعات کار انعطاف‌پذیر

نتورک مارکتینگ برای توزیع‌کنندگان بسیار انعطاف‌پذیر است. آنان می‌توانند برحسب نیاز، الویت‌ها و مسئولیت‌های موجود برنامه‌های خود را تطبیق دهند و به‌صورت پاره‌وقت یا تمام‌وقت کار کنند. بسیاری از مردم علاوه‌بر مشاغل معمولی در فروش مستقیم نیز فعال هستند و مقداری پول اضافی از آن به‌دست می‌آورند.

روابط

یکی از مهم‌ترین مزایای مدل network marketing، ارتباط اعضا با یکدیگر است؛ در این شیوه افراد اطلاعات را با همکاران خود به اشتراک می‌گذارند و بینش خود را نسبت به کسب‌وکار گسترش می‌دهند.

افزایش انگیزه کارکنان

نتورک مارکتینگ برخلاف روش‌های سنتی و درنظر گرفتن حقوق ثابت برای افراد عمل می‌کند. در این شیوه هرکس برحسب میزان توانایی و نفوذ خود درآمد دارد. ازاین‌رو، افراد دست از تلاش برنداشته و برای موفقیت کسب‌وکار خود تلاش بسیاری خواهند کرد.

مزایای مالیاتی از مشاغل خانگی:

در این شیوه توزیع‌کنندگان قادر خواهند بود با کسبوکار دوم خود تخفیف‌های مالیاتی ثروتمندان را دریافت ‌کنند.

عدم تبعیض بین مردان، زنان، سن و نژاد:

هر فرد پس از ورود به این مدل بازاریابی از فرصت مشابهی برای موفقیت‌های آتی برخوردار است.

بدون رفت و آمد:

با این شیوه زمان و پول لازم برای رفت‌وآمد به محل کار یا کار روزانه پس‌انداز خواهد شد.

امنیت:

با این مدل، کارکنان استرس برای اخراج‌شدن نخواهند داشت.

یادگیری مهارت‌های اجتماعی:

این مدل افراد را به فردی بهتر و با روابط اجتماعی قوی‌تری تبدیل می‌کند.

سوددهی سریع:

توزیع‌کنندگان در این مدل برخلاف مشاغل سنتی که به‌طورکلی ۳ الی ۵ سال برای سوددهی زمان نیاز دارد، بسته به فعالیت خود می‌توانند در مدتی اندک بازدهی داشته باشند.

معایب:

عدم وجود عدالت بین درآمد طبقات گوناگون

در این مدل توزیع‌کنندگان قرارگرفته در طبقات پایین‌تر اغلب فعالیت بیشتری دارند، اما در مقابل درآمدهای بسیار کمتری نسبت به درآمدهای ردیف بالا دارند؛ چراکه توزیع‌کنندگان رده‌بالا کمیسیون فروش خود را تقسیم می‌کنند.

عدم آموزش کافی

انعطاف‌پذیری و خودمختاری در کنار مزایای اشاره‌شده دارای اشکال بزرگی است. در این شیوه توزیع‌کنندگان تنها پشتیبانی محدودی از شرکت دریافت می‌کنند. عدم آموزش صحیح فروش و یا پشتیبانی از تخصص می‌تواند تلاش‌های فروش محصولات یا خدمات را بی‌نتیجه گرداند.

عدم کنترل بر نیروهای فروش

سازمان‌های بازاریابی چند سطحی فاقد کنترل بر نیروی فروش خود هستند. اگر برخی از توزیع‌کنندگان غیرمسئولانه رفتار ‌کنند و یا به مشتریان اعتماد نداشته باشند، باگذشت زمان به شهرت شرکت آسیب می‌رسانند.

اشتباه‌گرفتن مردم با طرح‌های هرمی

نگرانی دیگر بازاریابی چند سطحی طرح‌های هرمی است. طرح‌های هرمی ضررهای هنگفتی را برای شرکت‌کنندگان ایجاد می‌کنند. علاوه‌براین، با توجه به گسترش تعداد شرکت‌های هرمی و نارضایتی مردم، افراد به‌راحتی به این مدل بازاریابی اعتماد نمی‌کنند. درنتیجه، توزیع‌کنندگان با چالش بیشتری برای قانع‌کردن مشتریان مواجه هستند.

مدل‌های بازاریابی شبکه‌ای موفقیت‌آمیز در سال ۲۰۲۱

Amway

Amway در سال ۱۹۵۹ تأسیس شد و اکنون ۸٫۴۰ میلیارد دلار درآمد دارد! این شرکت یکی از سودآورترین شرکت‌های فروش مستقیم در سال‌های اخیر است. این شرکت صاحب برندهایی مانند Nutrilite، iCook، eSpring و موارد دیگر است.

Herbalife

Herbalife یک شرکت تغذیه و مکمل محبوب است که ۴٫۹۰ میلیارد دلار درآمد دارد!

Avon

Avon یکی دیگر از شرکت‌های شناخته شده است که به دلیل محصولات آرایشی خود محبوبیت زیادی دارد. این شرکت در سال ۱۹۸۶ تأسیس شد و اکنون ۴٫۷۶ میلیارد دلار درآمد دارد!

Vorwerk

Vorwerk یک شرکت آلمانی است که محصولاتی مانند لوازم آشپزی و جاروبرقی را ارائه می‌دهد. این شرکت با درآمد ۴٫۲۳ میلیارد دلار در لیست پردرآمدترین شرکت‌های بازاریابی شبکه ‌ای رتبه چهارم را دارد.

Infinitus

Infinitus یک شرکت چینی است که محلول‌های بهداشتی گیاهی می‌فروشد و حدود ۴ میلیارد دلار درآمد دارد!

طبق شرکت‌ها و آمارهای فوق، میزان موفقیت این تجارت کاملاً روشن است.

بازاریابی شبکه ای که اغلب به‌اشتباه با بازاریابی هرمی یکسان فرض می‌شود، یک مدل تجاری مبتنی بر کمیسیون است که در آن شرکت‌های بازاریابی، شبکه‌ای از افراد متعهد به فروش محصول یا خدمات خود را ایجاد می‌کنند. در این مدل کسب‌و‌کار، توزیع‌کنندگان تشویق به استخدام توزیع‌کنندگان جدید درازای دریافت درصدی از فروش نیروهای جذب‌شده خواهند شد.

برای مطالعه مقاله های دیگر در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات اینجا کلیک کنید.